محمدحسن بن محمدصالح آلکبهشیخ محمدحسن بن محمدصالح از معروف‌ترین شخصیت علمی خاندان آل‌کبه بود. ۱ - معرفی اجمالیشیخ محمدحسن بن محمدصالح (۱۲۶۹-۱۳۳۶ق/ ۱۸۵۳-۱۹۱۸م)، وی معروف‌ترین شخصیت علمی خاندان آل‌کبه است. ۱.۱ - بازرگانیمحمدحسین ابتدا در کنار پدر به کار بازرگانی اشتغال داشت، اما به مطالعات ادبی نیز می‌پرداخت و گه‌گاه شعر می‌سرود. محیط مساعد خانواده و آشنایان، میل به کسب دانش را در او تقویت کرد. هیجده ساله بود که پدرش درگذشت و چون برادرش مصطفی نیز به فعالیت‌های سیاسی اشتغال داشت، همۀ کارهای بازرگانی خانواده بر عهده او قرار گرفت، اما او علاقۀ چندانی به تجارت نداشت. ۱.۲ - کسب دانشدر ۱۲۹۸ق/۱۸۸۱م کارش به ورشکستگی کشید. ناچار بازرگانی را رها کرد و با تمام نیرو به کسب دانش روی آورد. ابتدا به نجف رفت (۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م) و سطوح فقه و اصول را نزذ شیخ احمد بن عبدالحسین، نوۀ پسری شیخ محمدحسن صاحب جواهر، و شیخ جعفر بن شیخ محمد شرقی، نوۀ دختری همو، و نیز سیدمهدی بن صالح حکیم فرا گرفت. سپس به کاظمین بازگشت و نزد شیخ محمد بن کاظم، داماد شیخ محمدحسن آل‌یس، و شیخ عباس بن محمدحسین حصانی درس خواند. باز به نجف رفت و نزد شیخ عبدالله مازندرانی و آقارضا همدانی به تتلمذ پرداخت. در ۱۳۰۶ق/۱۸۸۹م به سامرا رفت و ضمن استفاده از درس میرزا محمدحسن شیرازی، در مجلس درس شیخ محمدتقی شیرازی، به استفاده از درس شیخ محمدتقی ادامه داد. در ۱۳۲۸ق/۱۹۱۰م به نجف بازگشت. ۱.۳ - اجازه اجتهادجمعی از عالمان بزرگ به او اجازه اجتهاد داده‌اند، از جمله: شیخ محمد طه نجف، آقارضا همدانی، شیخ عبدالله مازندرانی و میرزا محمدتقی شیرازی. ۱.۴ - وفاتوی در نجف درگذشت و در مقبرۀ خانوادگی در نزدیکی مرقد امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به خاک سپرده شد. ۱.۵ - تالیفاتتألیفات مهم وی بدین قرار است: حاشیه بر رسائل شیخ انصاری؛ حاشیه بر مدارک علامه حلی؛ حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری؛ حجیّة حکم‌الحاکم؛ الخلل؛ الرحلة المکیّه؛ شرح کتاب الحج از دروس شهید اول؛ شرح کتاب الصوم از ارشاد علامۀ حلی؛ شرح قطرالندی؛ صلاة‌الجماعه؛ صلاة‌المسافر؛ الفوائد الرجالّه؛ المواسعة و المضایقه؛ مواقیت‌الصلاه. ۲ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل‌کبه»، ج۲، ص۴۵۵. |